Gałęziowski, Jakub

Studziński, Adam Franciszek OP

oryginały dostępne na miejscu

wersja cyfrowa dostępna na miejscu

wersja cyfrowa dostępna w internecie

W cz. 1 o. Adam opowiada o swoich pierwszych wspomnieniach związanych z I Wojną Światową. Przywołuje z pamięci obrazy, które utkwiły mu w głowie. Przemarsz kolorowo ubranych żołnierzy Austriackich, zarówno piechoty jak i kawalerii. On sam obserwował to siedząc na parkanie. Wojsko interesowało go od wczesnego dzieciństwa. Dalej pamięta przemarsze Moskali (ta nazywa wojska rosyjskie), którym towarzyszyło palenie domów, mordowanie. Ich dom cudem uniknął spalenia, ponieważ leżał na uboczu pod lasem. Żołnierze ci jednego razu rozbili obóz 
Po przywołaniu kilku obrazów z lat 1915-18, o. Adam opowiada historię swojego ojca, który walczył w armii Hallera, a później bierze udział w obronie Lwowa. 
Pamięta też straszliwy głód jaki panował wtedy na Ukrainie. Niewiele mówi o szkole i życiu codziennym. Przedstawia też wiele faktów znanych z historii. Dalej opowiada o swym wstąpieniu do klasztoru, studiach we Lwowie, święceniach kapłańskich, by wreszcie przejść do wybuchu wojny. Ponieważ jest już zmęczony, kończy swoją opowieść.
Część druga zaczyna się właśnie od września 1939 r.  Oj. Adam opisuje moment wybuchu wojny, który przypadkowo zastał go w Krakowie, do którego przyjechał z wakacji po to by zabrać swoje rzeczy na nową placówkę (do Czortkowa). W związku z decyzją prowincjała, że zakonnicy powinni znajdować się na wyznaczonych placówkach, o. Adam postanawia jechać do Czortkowa. Towarzyszy mu o. Atanazy Fic. Ze najmniejszymi szczegółami o. Adam opowiada o ich pełnej przygód podróży. Trwała ona nieco ponad tydzień. Wreszcie dotarli do Lwowa. Tam okazało się, że nie ma miejsca dla nowoprzybyłych. O. Adam zdążył kupić jeszcze rower (Tour de France) i pojechał do Czortkowa. Również w Czorkowie klasztor pełny był rozmaitych przybyszów. Tam zastaje ich wieść o wkroczeniu Sowietów. O. Adam opowiada przejmującą historię o tym jak już wieczorem 16. września przyszła informacja, że bolszewicy budują mosty na Zbruczu. Nikt wtedy się tym nie przejął ("uznaliśmy, że to bujda i poszliśmy spać"). Nad ranem do klasztoru przybył goniec z informacją, że bolszewicy przeszli rzekę. Klasztor i miasto opustoszało. Zakonnicy dostali wolną rękę. Mogli zostać lub uciekać. O. Adam postanowił przedostać się do Wojska Polskiego. Chciał walczyć, służyć żołnierzom. Ze szczegółami opisuje swoją drogę do granicy Węgierskiej. Jechał na rowerze, sypiał w rowach, omal nie stracił życia (na drodze spotkał Ukraińca z bronią, który chciał mu odebrać rower, uratowało go fakt bycia księdzem). Kiedy dotarł do granicy zastał tam smutny widok: polscy żołnierze składali broń. Opowiadając tę scenę o. Adam bardzo się wzruszył. Wspomniał, że była to jeden z dwóch momentów w czasie wojny, kiedy płakał. Nie mógł tego zrozumieć. W efekcie sam postanowił przekroczyć granicę i przedostał się na Węgry. Zanim dostał się do Budapesztu spędził pewien czas w jednym z obozów. Zdecydował jednak udać się do klasztoru dominikańskiego w stolicy, gdzie został gościnne przyjęty przez współbraci. Zamieszkał w klasztorze i zajął się pracą duszpasterską wśród Polaków. Jeździł po obozach dla uchodźców, sprawdzał warunki w jakich żyją, w miarę możliwości starał się im pomagać. Zajmował się młodzieżą (opowiada o stworzonym przez siebie i jedną nauczycielkę polskim gimnazjum), pomagał w łączeniu się rodzin. Odprawił msze, głosił rekolekcje, spowiadał. Z czasem zaczął zajmować się obozami dla żołnierzy, w pewnym momencie też postanowił też dzielić ich los zamieszkał w jednym z obozów. Więcej czasu w swojej opowieści poświęcił dwóm wątkom: organizacji przerzutu żołnierzy do Francji oraz sprzeciwie wobec ich powrotu do Polski (zdawał sobie sprawę, że ta zorganizowana akcja w rzeczywistości jest pułapką). W obu tych akcjach brał czynny udział. Dzięki specjalnej legitymacji od miejscowego biskupa miał więcej możliwości niesienia pomocy. Po kilkunastu miesiącach pracy na Węgrzech podczas jednej z akcji zdarzyła się wpadka i został namierzony przez kolaborujących Węgrów. Musiał uciekać. Tym epizodem kończy drugą część nagrania. 
Trzecie część zaczyna się od ucieczki do Jugosławii. Bardzo szczegółowo opisuję tę ucieczkę pod  fałszywym nazwiskiem, przez zieloną granicę. W ten sposób dociera do Zagrzebia i tam poświęca się pracy z Polakami, tym razem głównie wśród cywilów. Pomagał także w polskim szpitalu z Zagrzebiu. Znów praca ta trwała kilka miesięcy i został przerzucony do Palestyny. Tam spędził niemal rok w jednym z klasztorów dominikańskich, zajmując się Polakami, by wreszcie w sierpniu 1942 r. zostać powołanym do Wojska Polskiego. O swojej działalności w Palestynie mówi jednak bardzo ogólnie nie wdając się w szczegóły. I niemal od razu przechodzi do najważniejszego momentu (jak on sam uważa) w swojej biografii - kampanii włoskiej. 
Czwarta część relacji zaczyna się od przyjazdu armii do Egiptu - do obozu przejściowego, skąd żołnierze mieli wyruszyć przez Morze Śródziemne do Włoch. O. Adam opisuje pobyt w obozie oraz samą podróż okrętami. Ma ona miejsce w Wielkim Tygodniu 1944 roku. Flota liczyła 36 okrętów: 18 wojskowych i 18 cywilnych. On sam płynął na okręcie flagowym liczącym 5600 ludzi. Szczególnie przejmująca jest opowieść o Liturgii Wielkiego Czwartku jaką sprawował na okręcie. Samej podróży poświęca wiele czasu. Święta Wielkanocne żołnierze spędzili już na lądzie. Dostali miesiąc czasu na odpoczynek i zbieranie sił. W pamięci o. Adama ten czas zapisał się jako szczególny, pełen radości i nadziei. Wspomniał, że była wtedy "piękna włoska wiosna". W tym czasie starał się on przygotowywać żołnierzy do głównej bitwy. Głosił rekolekcje, spowiadał. Ten czas trwał do 11 maja 44. roku, kiedy to rankiem żołnierze dowiedzieli się o natarciu na Monte Cassino, które miało zacząć się jeszcze tego samego wieczora. 
Samej bitwie pod Monte Cassino o. Adam poświęca całe piąte spotkanie. Opowiada o niej z wielkim szczegółami. Wyjaśnia też skąd wzięła się legenda, że ksiądz (w sensie on sam) żołnierzy prowadził na bój. Stało się to przypadkiem, a wynikało z faktu, że czołgi jadąc w nocy zgubiły drogę. W ten sposób nieoczekiwanie pojazd pancerny w którym jechał o. Adam wyszedł na prowadzenie i dalej już jechał jako pierwszy. Dominikanin opisuje samą bitwę oraz swoją pracę jako kapelana polowego: dzień po dniu. Ze wzruszeniem wspominał o czasie kiedy działania zostały zakończone: o przejmującej ciszy, śpiewie słowików i czerwonych makach. Spacer po ruinach klasztoru bardzo mocno utkwił mu w pamięci. 
Dalej tuż po bitwie o Monte Cassino wysłany został o. Adam wraz z żołnierzami do miasteczka Piedimonte. Tam walki jeszcze trwały. Dopiero więc po kilku dniach przyszedł zasłużony odpoczynek. 
W ciągu szóstego nagrania o. Adam opowiada o kolejnych akcjach w których brał udział w czasie kampanii włoskiej: o Ankonie i Bolonii. Dużo uwagi poświęca zdobywaniu ostatniego z tych miast. Wreszcie relacjonuje przebieg przerzutu wojska do Wielkiej Brytanii.
Siódma część to już bardzo krótkie ( bo "nie tak ważne") streszczenie tego, czym się o. Adam zajmował po wojnie. Nie wdaje się w szczegóły tylko po kolej wymienia miejsca i zajęcia, pokrótce je opisując. Na dłużej zatrzymuje się przy okolicznościach swego aresztowania pod koniec lat 40. i pobycie w wiezieniu. Spędził tam 1,5 roku, po czym został zwolniony ze względu na zasługi wojenne. Co nieco opowiada także o swojej pracy na Służewie m. in. o tym jak po kryjomu chrzcił dzieci komunistów (za zgodą Kurii). Na koniec wspomina jeszcze o tym, czym zajmuje się obecnie.


JEDNOSTKA ARCHIWALNA o nazwie Relacja biograficzna Adama Franciszka OP Studzińskiego

Ścieżka rekordu

Dane podstawowe