Derezińska-Osiecka, Magdalena

Wolski, Józef 

oryginały dostępne na miejscu

wersja cyfrowa dostępna na miejscu

wersja cyfrowa dostępna w internecie

Swoją opowieść rozmówca rozpoczął od nakreślenia tła historycznego czasów, w których przyszedł na świat; a była to tzw. la belle epoque. Wspominał dzieciństwo w Krakowie, które spędził na ul. Krowoderskiej z rodzicami i dwójką rodzeństwa. Autor pamięta ostatnie lata  I Wojny Światowej, które skwitował następująco: " ciemno, zimno głodno". Od 1920 roku uczęszczał do Gimnazjum Sobieskiego w Krakowie, które wspomina bardzo dobrze, mimo że były to "ciężkie czasy budowania wolnej Polski". Z lat szkolnych pamięta i opowiada przede wszystkim o nauczycielach i lekcjach, będących źródłami jego dalszej kariery naukowej. Studia na Uniwersytecie Jagiellońskim rozpoczął w 1928 roku, zainspirowany do tego przez swojego nauczyciela historii - Feliksa Szpunara. Po ukończeniu studiów w roku 1932 prof. Piotrowicz  zaproponował mu asystenturę i w ten sposób umożliwia mu dalszy rozwój naukowy. )W 1938roku napisał pracę doktorską, następnie skupił swoją opowieść wokół swoich późniejszych osiągnięć naukowych ( jest to temat do którego bardzo często wraca). Wybuch wojny zastał go na wakacjach w Mszanie Dolnej, gdzie wyjechał ze swoją siostrą. Szóstego listopada został aresztowany w ramach Sonderaktion Krakau i w następstwie wywieziony do obozów w Sachsenhausen i Dachau. Dzień aresztowania pamięta bardzo dobrze; wspomina jak tegoż samego ranka zdobył przydział na większą ilość chleba. Do wspomnień związanych z obozami i aresztowaniem wróci podczas następnego naszego spotkania. 
                  W czasie kolejnego spotkania rozmówca opowiadał, dość ogólnie - o pohańbieniu, wygłodzeniu jakiego doświadczył w obozie wraz z pozostałymi profesorami, z których niektórzy zaczęli umierać już na początku 1940 roku. "Obozy pokazały jacy są Niemcy" - skwitował kiwając głową. W Dachau spędził 10 miesięcy pracując większość czasu w oranżerii. Wiadomość o zwolnieniu z obozu przekazał mu prof. Batowski w styczniu 1941 roku i były to najpiękniejsze słowa jakie kiedykolwiek w życiu usłyszał. 
                  Od 1945 roku, i przez następne 12 lat dojeżdżał do Łodzi i Wrocławia pracując na tamtejszych uniwersytetach. Podkreślił kilkakrotnie, że nigdy nie chciał opuścić Krakowa i mimo utrudnień związanych z dojazdami do pracy - został w swoim rodzinnym mieście. Dzięki pomocy swojego mistrza, prof. Piotrowicza, jeszcze w czasie wojny podjął pracę przy liczeniu pieniędzy w Radzie Gospodarczo-Opiekuńczej. W czasie okupacji sowieckiej stanęły przed Profesorem dwa zadania; związane z rodziną (w 1948 r ożenił się i małżeństwo to określił mianem "arcyszczęśliwe" ) i związane z dalszym rozwojem naukowym. Od 1958 roku nastąpił, jak mówi - szczęśliwy okres w jego życiu (narzekać mógł tylko na problemy związane z kamieniami nerkowymi); zostaje profesorem nadzwyczajnym w Łodzi, publikuje, prowadzi badania nad starożytną Persją. Następnie długo wymienia swoje osiągnięcia i odznaczenia na polu nauki; wyjazdy na stypendia, wykłady zagranicą. Szczególnie dumny jest z tego, że w czasie okupacji sowieckiej ponad 100 jego artykułów ukazało się w językach obcych i były one swoistymi "ambasadorami nauki polskiej" w czasach, gdy niewiele w świecie się słyszało o Polsce i polskiej nauce. Wspomina też swoją podróż do Ziemi Świętej. Pod koniec drugiego nagrania Pan Wolski mówiąc o swoim stosunku do Niemców (przebaczyć - tak, zapomnieć- nie) wraca do przykrego wspomnienia z Dachau, kiedy to Blockfuhrer poniżał  profesorów każąc im głowami podnosić stoły.
                    Po zakończeniu biograficznej części nagrania próbowałam sprowokować rozmówcę do bardziej osobistej  narracji. Udało się ożywić wspomnienia z lat szkolnych, Profesor ciekawie opowiadał o sposobach spędzania wolnego czasu przez dzieci i młodzież w trudnych czasach Młodej Polski. Wróciliśmy do tematu obozów i bardziej szczegółowych wspomnień stamtąd, oraz do pozostałych lat wojny. Autor opisał sposób traktowania profesorów przez Niemców w obozie; był on nieco niż ten wobec pozostałych więźniów; w Sachsenhausen, przykładowo, zwracano się do nich per "Sie". Nie oszczędzano im jednak żadnych kar i poniżeń, które Pan Wolski wspominał. Autor doskonale pamięta swoją kontuzję nogi, którą musiał sam leczyć i ciekawie opisuje swój kilkudniowy  powrót z Dachau do Krakowa, kiedy to np. niektórzy  Niemcy na widok wynędzniałych więźniów przechodzących przez niemieckie miasta - pomagali im dając jedzenie. W końcowych latach wojny oraz w dalszym życiu nie spotkały go już żadne nieprzyjemności ze strony Niemców, a cierpienie, jakiego doznał w wyniku Sonderaktion Krakau traktuje jako cenę, którą zapłacił za swoje dalsze szczęśliwe i pełne sukcesów życie.            



Cesarstwo Austro-Węgierskie

Dachau (Bawaria, III Rzesza Niemiecka)

Generalne Gubernatorstwo

III Rzesza Niemiecka

Kraków

Kraków (miasto, woj. krakowskie)

Łódź (miasto, woj, łódzkie)

Polska

Polska Rzeczpospolita Ludowa

Sachsenhausen (Brandenburgia, III Rzesza Niemiecka)

Tarnów

Wrocław (miasto, woj. wrocławskie)

polski

aresztowanie

dwudziestolecie międzywojenne

edukacja

historia

II wojna światowa

inteligencja

komunizm

lata 20.

lata 30.

lata 40.

lata 50.

obóz koncentracyjny

okres powojenny

okupacja niemiecka

praca na uczelni

Rada Główna Opiekuńcza

represje niemieckie

Sonderaktion Krakau

strajk

studia wyższe

tajne nauczanie

Uniwersytet Jagielloński

zabór austriacki

życie codzienne

życie zawodowe

Świadectwa. XX wiek

Fundacja Ośrodka KARTA

Piotrowicz, Ludwik Marian (1886-1957)

Wolski, Józef

Relacja biograficzna Józefa Wolskiego

JEDNOSTKA ARCHIWALNA o nazwie Relacja biograficzna Józefa Wolskiego

Ścieżka rekordu

Dane podstawowe